GÖK SULTAN ABDÜLHAMİD HAN

 

Sultan Abdülhamid II.(Osmanlıca: عبد الحميد ثانی, romanize: Abdü’l-Ḥamīd-i sânî; 21 Eylül 1842 – 10 Şubat 1918), Osmanlı İmparatorluğu’nun 34. padişahı, 113. İslamhalifesi ve çöküş sürecindeki devlette mutlak hakimiyet sağlayan son padişahtır.Tahtta kaldığı “Hamidiye Dönemi” diye bilinen yıllarda İmparatorluk, dağılma dönemini yaşadı; başta kısa süreli ilan ettiği I. Meşrutiyet ve Kanuni Esasi ile gelen bir özgürlük dönemine, Balkanlar olmak üzere çeşitli bölgelerde çıkan isyanlara ve Rusya İmparatorluğu’na karşı kaybedilen 93 Harbi’ne, kapatılan parlamentoya pek çok siyasi olaya, “istibdat dönemi” de denen basın da dahil çeşitli alanlardaki baskı ve sınırlama dönemine, sonrasında yine kendisinin ilan etmek zorunda kaldığı II.Meşrutiyet’e, 31 Mart ayaklanmasına ve kendisinin dağılmayı engelleme başarısına ulaşamayan eğitim, ulaşım ve askeri alandaki reform girişimlerine tanıklık etti. Devrinde, Osmanlı İmparatorluğu’nun 1.592.806 km² toprak ile en çok toprak kaybeden padişahlarından biri oldu. 31 Ağustos 1876’da tahta çıktı ve 31 Mart Vakası’ndan kısa bir süre sonra, 27 Nisan 1909’da, tahttan indirilene kadar ülkeyi yönetti. Meşrutiyet yanlısı Yeni Osmanlılar ile yaptığı anlaşma ve diğer yandan Tersane Konferansı’nda toplanacak büyük güçlerden gelecek baskıları engelleme amaçlı Tersane Konferansı’nın başlamasıyla aynı gün 23 Aralık 1876’da ilk Osmanlı anayasasını ilan etti ve böylece ülkenin demokratikleşme sürecini destekleyeceğini belirtmiş oldu.93 Harbi’nde yenilen Osmanlı’nın sultanı II. Abdülhamid, meclisin yanlış kararlar aldığını iddia ederek 14 Şubat 1878’de bu harbin sonuna doğru meclisi feshetti.

Osmanlı İmparatorluğu’nun modernleşmesine yönelik çabalar II. Abdülhamid tarafından devam ettirildi. Bürokraside yapılan reformların yanı sıra Bağdat Demiryolu ve Hicaz Demiryolu’nun inşası gibi projeler bu dönemde yapıldı. Bu demiryolları ve telgraf sistemleri Alman firmalar tarafından geliştirildi. Bu dönemin reformlarında eğitime geniş yer ayrıldı: hukuk, sanat, ticaret, inşaat mühendisliği, veteriner, gümrük, tarım ve dil okulları dahil olmak üzere birçok mesleki okul kuruldu. İmparatorluk genelinde ilk, orta ve askerî okullardan oluşan eğitim ağını genişletti. Osmanlı İmparatorluğu’nun bu dönemlerdeki batık ekonomisi Abdülhamid’in saltanatının ilk yıllarında Düyûn-ı Umûmiye’nin ve Reji İdaresinin kurulmasına yol açtı. Öte yandan iktidarında Düvel-i Muazzama denen büyük güçlerin Karadağ, Sırbistan’dan Tersane Konferansı’na, Girit Meselesi’ne, İlinden İsyanı’na, kadar siyasi pek çok olayda müdahilliği söz konusu oldu. Devlet yine sürekli iç karışıklık isyanlarla, iç çalkantılarla, ekonomik sorunlarla uğraşmak zorunda kaldı. Dış politikada denge politikası izledi ama bunun yanında 1880 sonrası İngiltere ve Fransa’daki Osmanlı karşıtı politika değişiklikleri nedeniyle onlarla yakın ilişkiler yerine Almanya ile yakınlık politikası izlemeye çalıştı.

Şehzadeliği

1. Abdülhamid, Sultan Abdülmecid’in Tirimüjgan Kadın Efendi’den (20 Ağustos 1819- 2 Kasım 1853) olan oğludur.Annesi Çerkestir.21 Eylül 1842 yılında, Osmanlı İmparatorluğu’nun başkenti İstanbul’da, Topkapı Sarayı’nda veya Çırağan Sarayı’nda dünyaya geldi. Henüz 10 yaşındayken annesi Tirimüjgan Sultan ölünce bakımını Abdülmecid’in diğer çocuksuz eşi Piristû Kadın Efendi üstlendi.Piristû Kadın Efendi, Abdülhamid’i de yarım kan kardeşi sayılan henüz 2 yaşında annesi Düzdidil Kadınefendi’nin 1845’de ölümüyle annesiz kalan Cemile Sultan ile birlikte kendi çocuğu gibi büyüttü. Öte yandan bir iddiaya göre dedesi İkinci Mahmud gibi içki ve kadınlara düşkünlük gibi iki kötü alışkanlığı dışında bir sorunu olmayan babası Sultan Abdülmecid çocuklarını, eski dönemlerin şehzadelerinin hapis hayatından çok uzakta, nispeten serbest yetiştirmeğe özen gösterdi. Öyle ki oğulları Reşad, V. Murad ve Abdülhamid’in bir arada V. Murad’ın ikametgahında oturup zaman geçirip eğlenmelerine bile göz yumdu. Babasının 39 yaş gibi beklenmedik çok genç bir yaşta ölümünden sonra yerine tahta geçen amcası Abdülaziz ise diğer şehzadelerle birlikte Abdülhamid’in eğitimiyle de yakından ilgilendi.

Balmoral Kalesi, İskoçya, Büyük Britanya gezisi, Temmuz 1867. Sandalyede oturup kılıcıyla verdiği meşhur pozun fotoğraflandığı kale.

Büyük Britanya gezisi, Temmuz 1867, Kraliçe Victoria, Abdülaziz, Abdülhamid II.

Abdülhamid, Gerdankıran Ömer Efendi’den Türkçe, Ali Mahvî Efendi’den Farsça, Ferid ve Şerif efendilerden Arapça ve diğer ilimleri, Vak‘anüvis Lutfi Efendi’den Osmanlı tarihi, Edhem ve Kemal paşalar ile Mösyö Gardet’dan Fransızca, Miralay Lombardi ile Callisto Guatelli’den de musikî dersleri aldı. Gençlik günlerinde veliaht olarak büyük kardeşi Şehzade V. Murad görüldüğü için saray çevrelerinde fazla ilgi görmeyen Abdülhamid, bu nedenle aşırılıktan uzak, sade bir hayat yaşadı.

Opera ile ilgilenen, birden çok opera klasik eserlerini Türkçeye bizzat tercüme eden ve tercüme ettiren II. Abdülhamid, II. Mahmud’un zamanında kurduğu Mızıka-yı Hümâyun’dan müzik opera eserleri dinlemeyi seviyordu. Piyano eğitimi almıştı. Amatör olarak yağlı ve sulu boya resim de yapardı. Marangozluk zanaatında da çok maharetli olan Şehzade Abdülhamid, bugün Yıldız Sarayı ve içerisindeki Şale Köşkü ile Beylerbeyi Sarayı’nda görülebilecek birçok yüksek kalite mobilyanın da zanaatkârıdır.

1. Abdülhamid kendisinden önceki diğer padişahların aksine şehzadeliği sırasında yurt dışı ziyaretlerine çıkmış, tahta çıkmasından 9 yıl önce amcası Sultan Abdülaziz’in 1867 yılında çıktığı Avrupagezisinde amcasına refakat etti.Bu gezide 30 Haziran – 10 Temmuz 1867 tarihlerinde Paris, 12 – 23 Temmuz 1867 tarihlerinde Londra, 28 – 30 Temmuz 1867 tarihlerinde Viyana ziyaretlerinde bulundu, 21 Haziran 1867’de henüz 24 yaşında iken İstanbul’dan başlayan yolculukları, bu şehirlerin dışında diğer Avrupa başkentleri ve önemli şehirleri de ziyaret edildikten sonra 7 Ağustos 1867 tarihinde yeniden İstanbul’da sona erdi.

Eşleri

Kızı Ayşe Sultan’a göre, babası II. Abdülhamid’in 13 eşi olmuştur.Bazı kaynaklara göre ise, bu sayı 16’dır.

Kadın Efendileri

1. Nâzikedâ Kadınefendi: Başkadınefendi
2. Bedrifelek Kadınefendi: İkinci Kadınefendi
3. Safinaz Nurefzun: İkinci Kadınefendi
4. Bidâr Kadınefendi: İkinci Kadınefendi
5. Dilpesend Kadınefendi: Üçüncü Kadınefendi
6. Mezîde Mestan: Üçüncü Kadınefendi
7. Emsalinur Kadınefendi: Üçüncü Kadın Efendi
8. Müşfika Kadınefendi: Dördüncü Kadınefendi

İkballeri

1. Sazkâr Hanım: Baş İkbal
2. Peyveste Hanım: İkinci İkbal
3. Fatma Pesend Hanım: Üçüncü İkbal
4. Behice Hanım: Dördüncü İkbal
5. Saliha Naciye Hanım: Dördüncü İkbal

Gözdeler

1. Dürdane Hanım: Baş Gözde
2. Calibos(Caliboz) Hanım
3. Simperver(Nazlıyâr) Hanım
4. Nevcedid Hanım
5. Bergüzar
6. Levandit
7. Ebru
8. Sermelek

Erkek çocukları

1. Mehmed Selim Efendi, Bedr-i Felek Kadın Efendi’nin oğlu
2. Ahmed Nuri Efendi
3. Mehmed Abdülkadir Efendi
4. Mehmed Burhaneddin Efendi
5. Abdürrahim Hayri Efendi, Peyveste Hanımefendi’nin oğlu
6. Ahmed Nureddin Efendi
7. Mehmet Bedreddin Efendi
8. Mehmed Abid Efendi, Saliha Naciye Hanımefendi’nin oğlu

Kız çocukları

1. Ulviye Sultan
2. Zekiye Sultan
3. Naime Sultan
4. Naile Sultan
5. Şadiye Sultan
6. Ayşe Sultan
7. Refia Sultan
8. Hatice Sultan – (10 Temmuz 1897, Yıldız Sarayı, İstanbul – 14 Şubat 1898), annesi Fatma Pesend Hanımefendi’ydi. 7 aylıkken difteriden ölmüş, Yahya Efendi Türbesi’nde defnedilmiştir. Abdülhamid, kızının ölümünden duyduğu üzüntüden dolayı hatırasına Hamidiye Etfal Hastanesini (günümüzdeki Şişli Etfal Hastanesi) yaptırmıştır.
9. Aliye Sultan (y.1900). Bebekken ölmüştür.
10. Cemile Sultan (y.1900). Bebekken ölmüştür.
11. Samiye Sultan
12. Saliha Sultan

Dönemindeki Siyasi Olaylar ->